Alan Lezan

Alan aşireti üzerine maalesef internette yok denenecek kadar az bilgi var.

İnternette; “Alan Aşireti Selçuklular döneminde Azerbaycan ve Horasan bölgelerinden Erzincan ve Tunceli’ye yerleşen bir Türkmen Oymağıdır. Hazar Denizi ile Aral Gölü arasında Mesa Tepesinde Alan düzü Alan Kasabası ve Alan Tepesi vardır. Büyük bir ihtimalle bu isimlerin o zamanlar Alanlılar tarafından verildiği sanılmaktadır,” diye birisi yazmış.

Alanlara İskitliler oldukları için Türk diyorlar. Kimisi de İskitlilerin Kürd olduğunu söylüyorlar, çünkü İskitlerin genellikle İranî kökenli bir halk olduğu, halkın konuştuğu dilin bir Doğu İran dili olduğu düşünülmektedir. Hint-Avrupa dilini konuşan bir halkın Türk olması mümkün değil. Türkçe ise tipolojik olarak Moğolca, Korece, Tunguzca-Mançurca ve Japonca ile birlikte Ural-Altay dil ailesine aittir.

Kaynak: https://de.wikipedia.org/wiki/Skythen

Türklere hiçbir zaman inanmamak lazım, çünkü onlara kalsa evreni, yeri göğü yaratan da Türklerdir. Hatta bazı Türkler, Kürdlerin de Türk olduğunu söylüyorlar. Ya da Sümerlerden tutalım Hititlere kadar bütün tarihi halklarına Türk’tür diyorlar. Türkler insanlık tarihinde kültür, bilim ve teknolojiye hiçbir katkısı olmayan bir millettir.

Alanlar bir aşirettir. Türkler de aşiret yok ama boy var, yani bir nevi kavimsel katman…

Kürdlerde hem aşiret var ve hem de aşiretten daha büyük olan boylar vardır: Beluclar, Amaziğler, İskitler, Talışlar gibi…

Edindiğim bilgilere göre Alanlar üzerine “Mehmed Emin Zeki Bey, Kürdler ve Kürdistan Tarihi” adlı kitabında yazıyor. Kitabi henüz okumadım.

Ayrıca; İnternette “Memê Alan, Mixribiyan adında bir Kürd Şehrinin padişahıdır. Periler aracılığı ile Cizîra Botan Miri, Mir Ezdî’nin kardeşi Zîn ile bir gece muhabbet eder ve ona âşık olur,” diye geçiyor. Acaba burada adlı geçen “Meme Alan” Alan aşiretinden mi?

Günümüzde Dersim’de yaşayan Alanlar Kürd’çe (Kurmancı) konuşuyorlar ve Aleviliğe asimile olmuş Raa Haq’tırlar. Bu Alanların Kürd olduklarının en iyi ispatıdır. İsteyen herkes Dersim’e gidip Alanları ziyaret edebilir. Bundan iyi ispat olmaz sanırım. 

MEMÊ ALAN DESTANI HAKKINDA

“Sözlü Kürd edebiyatının en eski örneği olan Memê Alan Destanı, Kürd halkı arasında yüzyıllardan beri dengbêjler tarafından söylenegelen, kuşaktan kuşağa aktarılan ünlü bir destandır. Memê Alan’la şimdiye kadar pek çok araştırmacı ilgilenmiş, onun çeşitli derlemeleri yayımlanmıştır. Kürdolog Roger Lescot tarafından, özenle yapılan derlemelerinden biri, Celadet Bedirhan’ın yardımıyla Fransızcaya çevrilmiş ve Kürdçesiyle birlikte 1942 yılında Beyrut’ta yayımlanmıştır. Bir sevda öyküsü olan Memê Alan destanı, mitolojik özellikler gösterir ve tüm Doğu edebiyatlarının aşk içerikli anlatılarında olduğu gibi acıklı bir şekilde sonuca bağlanır. Memê Alan destanı yaratıldığı Kürd toplumu hakkında, diğer Mezopotamya toplumları hakkında araştırmacılara zengin birçok folklor malzemesi sunar. Destan, Kürd halkının eski yaşayışını sergiler ve geçmişin anlaşılması konusunda da tarihe ışık tutar. Mağripliler (Mixribiyan) kentinin padişahı olan Memê Alan ile Cizre prensesi Zînê Zêdan’ın trajik bir sonla biten aşklarını anlatan eser manzum olup, Kürd halk edebiyatında dengbêjler tarafından icra edilen en uzun metinlerden biridir.” (Kürt dili ve edebiyatı ders kitabi, Tarih Vakfı Birinci Basım: İstanbul, Ekim 2010, PDF Format, Sayfa 60)

***

Alanlü: Kafkasların güneyi, İran-Kürdistan ve İran-Kirmanşah eyaleti, Türkiye ve Irak Kürdistanı kökenlidir. Günümüzde çoğunluğu Kirmanşah ve İran-Kürdistan eyaleti ile Azerbaycan eyaletinde yaşarlar. Zeki Beg, Alan aşiretinin Kafkasya’daki Arran ile İran Kürdistanı’nın Serdeşt vilayetinin güneyindeki Alan Geçidi civarında yerleşik olduklarını yazar. Hamdullah el-Müstevfi (1281-1349), Nüzhe tü ‘l-Kulüb’da Kürdistan’ın 16 eyaletinden birisi olarak Alani vilayetini zikretmiş ve söz konusu geçitin bulunduğu bölgeyi işaret etmiştir. Baba Merdox ise Alanlulari Ertuşilerin bir kolu sayar ve 4000 haneden müteşekkil olduklarını ekler (Ertuşilerin beş kolu: İzedin, Merzeki, Mamereş, Mamend ve Alan). Bunlardan bir grup büyük göçle Aladax Sıradağlarının kuzey etekleri ile Bazxane Ovasına getirilir. Burada Bocnurd’un 3 km doğusundaki 1085 rakımlı Burce Alan kalesini inşa ettiler. Nasreddin Şah döneminde bu köy-kalede 20 hanenin ikamet ettiği kayıtlara geçmiştir. Bocnurd, Meşhed ve Tahran şehir merkezleri dışında yoğunlukla Burce Alan, Teraqiye Kurd, Dersufiyan, Yengi Qele, Hemzanlü, Basxane, Oereçe, Serivan Tepe, Oelecike Bozorg ve Nave köylerinde yaşarlar. Kürtçe ve biraz da Türkçe konuşurlar. Aşiretler Raporu’nda Erzincan’da yaşadıkları, Alevi-Kızılbaş oldukları ve Dersim Zazacası konuştukları yazılmaktadır. Aynı rapora göre aşiretin Erzurum’un Çat ilçesinde yaşayan kolu Şafiidir ve Kurmanci konuşur. Dersim kolu Kürtçe/Zazaca konuşan Caferi-Aleviler olarak gösterilmiştir. Urfa kolu ise Kürtçe/Kurmancca konuşur ve Şafiidir. Van’daki Alan kolu Kurmanci konuşur ve Şafiidir. Alanların bir kolu da Afrin’de meskundur ve Kurmanci konuşur. (Selim Temo, Horasan Kürtleri, Alfa Yayınları, Sayfa 345)

***

Ben yukarıdaki metni buraya kadar Facebook’ta postaladım ve aşağıdaki cevapları sadece lektöre ederek olduğu gibi yayımlıyorum.

+++Bir defa Aşiret olduklarına göre Türk ve Türkmenlik olmaz. Kirvelikleri de vardır. Türklerde aşiret ve Kirvelik yoktur. 3 Horasan var. 3’üde Kürdistan’dadır. Horasan hala Kürt’tür. Horasan’a gidip gelenler Horasan nüfusunun ağırlıklı Kürt olduğunu teyit ederler. En son o bölgede araştırma yapan selim Temo oldu. Tuğla gibi kitap yazdı. İskitlerin yaşadığı bölge dâhil bu coğrafya Med imparatorluğunun hüküm sürdüğü topraklardır. (Saim Babayiğit)

+++VAN’da yaşayan Ertoşi aşireti var 12 babadan oluşuyor bir kolun ismi Alan aşiretidir. (Raif)

+++İskitler ile ilişkilendirilen, Gürcistan doğudan Horasana kadar uzanan -hatta bu daha da genişletiyor- Alanlar egemenlik sürmüştür ve devletleştikleri de söyleniyor. Bunlar Hint-Avrupa , Kuzey/Batı İrani dil grubundadır. Bunları çeşitli ismi olan Alan olan Kürt aşiretleri ile aynı tutmamak kanısındayım. Doğrudan bağlantı kuracak bir belge ve dokümana en azından ben rastlamadım. Dersim de, Desim aşiretlerinden biri olan Alan aşireti var. Kırmancki konuşuyor ve Reya Haq inancında. Horasan’da Alan aşireti var. Buna “Elan” da deniyormuş. Doğu Kürdistan Serdeşt’te bir Alan aşireti var. Ertuşi Aşiret Konfederasyonu içinde yer alan Alan aşireti var. Kurmanci konuşur, Sünni’dir. Kendim dersim Alan aşiretindenim. Alanlar ile okuduklarımda karşılaştıklarım ilgimi çekiyor. Benzer isimli Alan aşiret isimlerinin birbirine yakınlıklarını merak ediyordum. Meme Alan ise meraklarım içindeydi. Elikan-Eliki ile Alan ilişkilendirmeleri de var. (Küçük DursunAli)

+++İskitlerin Kürd olduğunu Ukraynalı tarihçi Valentin Stetsyuk yazmıştır. İskit Kürdlerinden kalma 250’ye yakin yer isimleri hala Ukrayna’da vardır. Keza Gürcü tarihçi Şota Ambakoviç de bunu belirtmiştir. (Şamil Teymurov)

+++Kürd boyu Amaziğlerin ülkesi ‘Meğrib’ 1600. yüzyılda yazılmış Kürd edebiyatının en önemli yapıtı olan Kürd aşk destanı Mem u Zin destanı’nda geçiyor. Memê Alan, Mağrîb adında bir Kürd şehrinin padişahıdır ve Cizîra Botan miri, Mir Ezdî’nin kız kardeşi Zîn ile bir gece rüyasında muhabbet eder ve ona âşık olur. Memê Alan 13. yüzyıldan beri halk dilinde söylenegelen sözlü, Mem û Zin ise Ahmedê Xanî tarafından kaleme alınmış yazılı Kürd destanıdır. Kürdlerde hem aşiret var ve hem de Beluclar, Amaziğler, İskitler, Talişler gibi aşiretten daha büyük olan boylar var. (Goran Candan)

Alan Lezan || 06.05.2023