Alan Lezan

Kürdistan’ın 5’inci parçası, Kafkasya’da Ermenistan sınırları içindeki Karabağ’dır. Bu toprak parçası, Selahaddin Eyyubi döneminde kurulmuş bir Kürd devletiydi.

Kızıl Kürdistan Hazbani Kürdlerin yurdudur. Abbasîler Türklerin oraya saldırısını ve Türklerin direncini kırmak için Hazbani Kürdlerin desteğini almıştır ve eski Med imparatorluğu döneminden beri vardır. Bugünkü Azerbaycan Karabağ dedikleri yerdir. Kızıl Kürdistan’ın yarısı Azerbaycan’da erken asimile oldu fakat Karabağ, kızıl Kürdistan bugüne gelebildi. Orada olan Kürdlerin kralı Atirpatenian/Azerbaycan adını aldı. Bu isim Makedonien kralı İskender tarafından o bölgeye verildi. Sebebi de şudur: Kürd kral Atirpatenian Perslere karşı İskender’in yanında yer almış ve İskender savaşı kazandığında mükâfat olarak Atirpatenian ismi bugünkü Azerbaycan’a verilmiştir. Atirpatenian ismi zamanla evirilip Azerbaycan olarak anılmaya başladı. Özelikle Türklerin Anadolu’ya gelmesi ile birlikte göç ve asimilasyon sonucu Türkleştirildi. Orta Cağ tarihçisi Hethum 13.yy da bu konuya yer veriyor. (Şiyar Aksoy)

19. Yüzyılda Kürd nüfusu bu bölgede yoğunluktaydı. Kürdler 20. Yüzyıla kadar burada etkinliklerini korumuşlardır. 1917 yılında kurulan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) ulusların nüfus olarak yoğun yaşadıkları yerlerde kendi kaderlerini tayin hakkı doğrultusunda devletler kurduruyordu. SSCB’nin girişimleriyle Kuzey Azerbaycan’ın Güney Batısında 1923 ve 1929 yılları arasında Kızıl Kürdistan otonom devleti kuruldu. 1929 yılına gelindiğinde Ermeni lobisi, Azeri milliyetçi çevrelerinin ve Mustafa Kemal ve ekibinin Stalin ve çevresini etkilemesiyle Stalin Kürd otonomisine son vermiştir. (Necip Mansız)

Eski tarihi geçelim bu son yüz yılda Kızıl Kürdistan 2 defa devletleşti: 1923/1992 fakat son yüzyılda hiç devletleşemeyen Bakur, Türkiye Kürdleri kalkmış son yüz yılda iki defa devletleşen kızıl Kürdistan’ı bilmemesi ne kadar asimile, dejenere olduğun göstergesidir. (Şiyar Aksoy)

Hazbani aşireti: Azerbaycan’da yaşayan ve Salahattin Eyyubi’nin mensubu olduğu kabiledir.

Kızıl Kürdistan Lideri Wekil Mustayev Kimdir?

Dogum:1938 Semerkant – Ölüm: 19.04.2019 Belçika

Wekil Mustafayev, 1938 yılında Özbekistan’ın Semerkant kentinde dünyaya geldi.

Rus lider Stalin tarafından Özbekistan’a sürülen Celali Kürdlerinden olan Mustafayev 17 yaşında Rus Ordusu’na katıldı.

Tıp eğitimi aldı ancak doktorluk yapmadı.

1955-63 yıllarında Sovyet Kızıl Ordusu’nda görev aldı. 1967’de hukuk fakültesinden mezun oldu.

1992’de kurulan Laçin Kürt Cumhuriyeti’nin kuruluşunu ilan etti ancak aynı yıl yönetim dağıldı.

Geçtiğimiz yıllarda K24’e verdiği bir demeçte Mustafayev, “Kürdistan kurulmadan ne Ermeniler yaşayabilir ne de Azerbaycan o toprakları özgürleştirebilir. Çaresi yok. Kürdlerin toprakları nedeniyle savaş çıkıyor” demişti.

Daha sonra otonomi statüsü ortadan kaldırılan Kızıl Kürdistan, 1992’de bir kez daha hareketlendi.

Kafkasya Kürdistan Özgürlük Hareketi, 1992 yılında Kızıl Kürdistan’ın kuruluşunu ilan etti ancak aynı yıl yönetim dağıldı.

Wekil Mustafayev, Kızıl Kürdistan’ı rüyasında görüyor ve ona olan umudunu “Bin beş yüz yıl da geçse, Kızıl Kürdistan kurulacaktır” sözleriyle dile getiriyor.

Kızıl Kürdistan Başkanı ve tanınan Kürt yurtseveri Wekil Mustayev vasiyeti üzerine Kürdistan Bölgesi’nin başkenti Erbil’de Şêx Ahmed Mezarlığında toprağa verildi.

Saygı ve minnetle anıyorum…

Harita: Almanca “Wikipedia”

Foto | Wekil Mustayev: By Rebwar K Tahir

Derleyen: Alan Lezan | 05.02.2022

NOT: Kurdistana Sor (Kızıl Kürdistan) diye Google verirseniz konuyla ilgili birçok makale ve tarihi yazılar bulacaksınız…