Alan Lezan

Federalizm terimi, Latince foedus “Federasyon, ittifak” kelimesinden türetilmiştir. Federalizm, federal devlet olma, birkaç devletin (üye devletler) tek bir devlet (federasyon) halinde birleşmesi anlamına gelir. Bir bütün olarak devlet, halkın çıkarları doğrultusunda tek tip olarak düzenlenmesi gereken şeylerden sorumludur. Diğer hususlar üye devletler tarafından düzenlenir. Federal Almanya Cumhuriyeti’nde hem federal hükümetin hem de eyaletlerin kendi siyasi kapsamları ve sorumlulukları vardır. Üniter bir devletle karşılaştırıldığında, avantajlar önemli ölçüde ağır basar, çünkü işbirliği yapma, olasılığı kontrol etme ve etkileme ihtiyacı bu sistem tarafından önemli ölçüde artar.

Federalizmin başlıca avantajları

Güç dağılımı: Bir bütün olarak devlet ile üye devletler arasındaki ek kontrol, gücün kötüye kullanılmasına karşı koruma sağlar.

Daha fazla demokrasi: Devlet bir bütün olarak bölünerek, vatandaş karşılıklı ilişkileri daha iyi anlar ve bu nedenle devlette daha yakın bir söz sahibi olması daha olasıdır.

Liderlik alternatifleri: Siyasi partiler, liderlik niteliklerini federal eyaletlerde test edebilir ve böylece federal düzeyde şanslarını artırabilirler.

Rekabet: Ülkeler kaçınılmaz olarak birbirleriyle rekabet halindedir. Rekabet canlandırır.

Dengeleme: Federalizm, karşılıklı kontrol, karşılıklı değerlendirme ve uzlaşma yükümlülüğü yoluyla dengeleyici ve istikrar sağlayıcı bir etkiye sahiptir.

Çeşitlilik: Federal hükümetin eyaletlere bölünmesi birçok ekonomik, politik ve kültürel merkezi garanti eder. Ülkenin her yerinde eşit derecede yüksek bir kalkınma düzeyi mümkündür.

Federalizmin Başlıca Dezavantajları

Ülkelerin bağımsızlığı kaçınılmaz olarak farklılıklara yol açar. Bu, örneğin okul çocukları için başka bir ülkeye taşınırken zorluklara yol açabilir. Karmaşık Federal Almanya Cumhuriyeti’ndeki 17 farklı karar alma merkezi, bir vatandaşın takip etmesi zordur. Federal ve eyaletteki bireysel parlamentolar, hükümetler ve idareler düzeyler birlikte, üniter bir devlette karşılık gelen organlardan daha pahalı olarak kabul edilir.

***

Bağımsızlık elbette her milletin en doğal hakkıdır ve Kürdler gibi bir ulus (toplum) için olmazsa olmaz ama bunu şimdi gerçekleştirmek basit değildir, çünkü Kürdistan’ın lanet coğrafyası zorlaştırıyor. Bilindiği gibi Kürdistan’ı dört tarafı dünyanın en despot ve gerici düşman ülkeler ile çevrilidir ve Kürdlere dünyada arka çıkan bir tek devlet yoktur. En ufak bir şey de düşman hemen ambargo uygulayarak, Kürdleri diş dünyayla izole edebilirler. Bu nedenle bana federasyon (devlet içinde devlet) şimdilik daha mantıklı geliyor, çünkü Kürdlerin böylelikle dört federe devleti olacak ve bu federe devletler ileriki aşamalarda birleşerek konjonktür elverişliyse bir referandumla tam bağımsızlığını ilan edebilir, etmelidir.

Diğer yandan örneğin 28 ülkenin üye olduğu Avrupa’da sınırlar kalkmıştır ve yasal olarak zaten bir federasyondur – ancak politik olarak, federalizmin bazı değerleri henüz yeterince gerçekleşmemiştir.

Tüm bunları yazarken birilerinin bizim en doğal hakkımız olan bağımsızlıktan vaz geçeceğimiz anlama gelmesin ama dünya da diş dinamikler, yani sözü gecen ülkeler (ABD, Rusya, İngiltere, Fransa, Almanya) Kürdlerin bağımsızlığını istemedi mi, Kürdlerin istemi ne kadar büyük olursa olsun beş para etmez. Elbette biz ev ödevlerimizi yapmalıyız ama yukarıda adi gecen bu ülkelerin çıkarlarını dikkate almak zorundayız. ABD istese, daha doğrusu çıkarına gelse günde 10 tane Kürdistan kurar. Dünya sistemiyle birlikte hareket etmek istiyorsak, adi gecen devletlerin ülkemizdeki çıkarını da hesaplamalıyız. Başka türlü mümkün değil.

 Alan Lezan | 29.06.2021